Περιγραφή
Ο τόμος απαρτίζεται από τρεις ενότητες, οι οποίες συνδέονται με την κοινή θεματολογία των σχέσεων της ιστορίας των γεγονότων και της ιστορίας των ιδεών με το θεατρικό γίγνεσθαι. Βασικός μοχλός και συνδετικός ιστός η σχέση της ιδεολογίας με την αισθητική των πολιτικών δομών και μορφών με τις καλλιτεχνικές τους εκφάνσεις.
Η πρώτη ενότητα, με τίτλο “Δραματοποιημένες βιογραφίες – ο Βίος ως θέατρο”, εστιάζει στη δραματοποίηση στο ελληνικό θέατρο δύο αμφιλεγόμενων και ιδιαζουσών προσωπικοτήτων: του Νέρωνα, αυτοκράτορα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και του Παπαφλέσσα, διακεκριμένου ήρωα της ελληνικής επανάστασης και συγχρόνως κληρικού. Η δραματοποίηση αυτών των περίεργων βίων καθορίζεται κάθε φορά από τον δημιουργό και τις συνθήκες της εποχής. Ο διάλογος ιστορίας και θεάτρου καθίσταται ιδιαίτερα ελκυστικός.
Η δεύτερη ενότητα, με τίτλο “Η ευφορία του θεατρικού στοχασμού” επικεντρώνεται στις ποικίλες εκφάνσεις των σχέσεων ιδεολογίας και τέχνης, αντλώντας το υλικό της από την ιδιαίτερα πλούσια στον τομέα αυτό μεσοπολεμική περίοδο. Η ενδυνάμωση της αριστεράς και το άνοιγμα των διανοουμένων προς την Ευρώπη συνιστούν τους δύο δυναμικούς πόλους ενός γόνιμου διαλόγου, που συχνά λαμβάνει τη μορφή έντονης αντιπαράθεσης.
Η τρίτη ενότητα, με τίτλο “Το ελληνικό θέατρο σε χαλεπούς καιρούς”, επιχειρεί να καταγράψει την θερμοκρασία των ιδεών με εστίαση στον θεατρικό τομέα κατά την πιο κρίσιμη δεκαετία της νεότερης ιστορίας μας: 1940-1950. Όταν ο ιστορικός χρόνος εισβάλλει βίαια και ο καταιγισμός των γεγονότων θέτει φραγμούς στον νηφάλιο στοχασμό, ο ρόλος
της τέχνης και ειδικότερα του θεάτρου, αναδεικνύεται καίριος.
(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
Προλεγόμενα
1. Δραματοποιημένες βιογραφίες – ο Βίος ως θέατρο
1.1. Παράνοια και πολιτική: Το πρόσωπο του Νέρωνα στο νεοελληνικό θέατρο
1.2. «Ματωμένα ράσα»; Ο Παπαφλέσσας στο νεοελληνικό θέατρο
2. Η ευφορία του θεατρικού στοχασμού
2.1. Τέχνη ή ιδεολογία; Η πολιτική ουτοπία στη μεσοπολεμική σκηνή
2.2. Η ελευθερία στην καλλιτεχνική έκφραση
2.3. Κομμουνιστικά ή αντικομμουνιστικά; Ένα δημιουργικό δίλημμα
2.4. Μια απόπειρα τομής: Το προλεταριακό θέατρο
2.5. Το Εθνικό θέατρο: Μια γενναία αντιπαράθεση κορυφών
2.6. Στα όρια της ιδεολογίας. Το θέατρο την μεταξική περίοδο
2.7. Το «παλίμψηστο» της ηθογραφίας
2.8. «Αιωνιστές» και «συγχρονιζόμενοι»
3. Το ελληνικό θέατρο σε «χαλεπούς καιρούς» (1940-1950)
3.1. Dies irae
Η επιθεώρηση στην πρώτη γραμμή
Το δραματικό θέατρο – η επικαιρότητα
Η εθνική και κοινωνική προσφορά των ηθοποιών
Ο Σαίξπηρ ως πατριωτικό σύμβολο από την κρατική σκηνή
Και στον λαό κατέβηκε…: Η συνάντηση του ποιητή με την ιστορία
Ο Βασίλης Ρώτας στο κάλεσμα των καιρών
3.2. Ελλάδα χώρα καταχτημένη
Οι τεχνίτες του Διονύσου άξιοι τεχνίτες της λευτεριάς
Η λογοκρισία: Ένα άριστα στημένο θέατρο
«Πνευματικός μαυραγοριτισμός» και σημάδια ανάκαμψης
«Θέατρο Τέχνης»: Μια αιφνίδια εκτυφλωτική λάμψη στα κατοχικά σκοτάδια
Αισθητικοί προβληματισμοί και καλλιτεχνικές αναζητήσεις σε καιρό ιδεολογικής έντασης
Η «έντεχνη λαϊκότητα» του Γ. Θεοτοκά μέσω της στροφής του στο θεατρικό είδος
Ο κρατικός φορέας στο ύψος των περιστάσεων
Η άμεση προσαρμογή του Βασ. Ρώτα: Το «Θεατρικό Σπουδαστήριο»
Μύθος – θρησκεία και ιστορία: «Ο Δαίδαλος στην Κρήτη – Ο Χριστός στη Ρώμη»
Η ποιητική μυθολογία του Γ. Ρίτσου συναντάει τον δραματικό λόγο
Το θέατρο στη Θεσσαλονίκη
3.3. Μέση Ανατολή
3.4. Όταν η σκηνή γίνεται η γραμμή του πυρός
Ο Γ. Κοτζιούλας και η «Λαϊκή Σκηνή» της VIII Μεραρχίας του ΕΛΑΣ
Το βάπτισμα του πυρός
Η συγκρότηση του θιάσου
Οι περιοδείες
Τα θεατρικά έργα του Γ. Κοτζιούλα και η πρόσληψή τους
Γενική αξιολόγηση του θιάσου
Η θεατρική κίνηση στην ελεύθερη Ελλάδα
Ο Β. Ρώτας και ο «Θεατρικός Όμιλος της ΕΠΟΝ Θεσσαλίας»
Σύγκριση των δύο θιάσων
3.5. Το μεσοδιάστημα της ελπίδας
3.6. Αθήνα, η «λαβωμένη πολιτεία»
Η σκοτεινή δύση ενός λαμπερού άστρου
Ο Διόνυσος εν μέσω εμφύλιας σύρραξης
«Ενωμένοι Καλλιτέχνες»: Το φωτεινό ορόσημο της Αντίστασης
«Αυλαία»: Αισθητικοί πειραματισμοί σε καιρό πολιτικής όξυνσης
Η «χαμένη άνοιξη» του Εθνικού θεάτρου
Ο Διγενής σύμβολο ελευθερίας και συναδέλφωσης
Η θεατρική στράτευση του ποιητή της «Ρωμιοσύνης»
Το «ανώδυνο» καταφύγιο της κωμωδίας
Η απόδραση στον ποιητικό ρεαλισμό του «Θεάτρου Τέχνης»
Μια γόνιμη ανταλλαγή ιδεών σε άγονους καιρούς
Μεγάλες προσδοκίες μικρών θιάσων. Ελληνικότητα: Νέα πρόσωπα και προσωπεία
Ο απόηχος του εγκλεισμού ως φωνή διαμαρτυρίας ενός νέου συγγραφέα
Η «απόλυτη» επιστροφή του Δημ. Ροντήρη
Το δημιουργικό επιστέγασμα μιας μακρόχρονης πορείας
3.7. Το θέατρο στην εξορία
«Μακρονήσι: Το διπλό θέατρο»
Άη-Στράτης: Στο σκοτάδι του φωτεινού Αιγαίου
Η σφίγγα του Τρίκερι
Επίμετρο
Summary
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο προσώπων
Ευρετήριο θεατρικών έργων
Σελίδες 640
ISBN 978-960-02-3021-5
