Περιγραφή
Οι “ωραίοι παράφρονες” του Καρυωτάκη είναι δονκιχώτες που πάνε κι έρχονται κόντρα στο αίτημα της κοινωνίας για διατήρηση και επίδειξη του ορθολογικού της προσωπείου· του προσωπείου που οδήγησε τον ποιητή στον επίλογο της Πρέβεζας. Αυτού που, όχι σπάνια, κρύβει τον παραλογισμό της συνύπαρξης των κατά συνθήκην ελλόγων όντων. Και ο τρελός έρχεται σαν η φανερή εκδήλωση της χρόνιας κοινωνικής ασθένειας, σαν η ένοχη συνείδησή της, ο άτεγκτος κριτής που μαζί με το παιδί φαντάζουν οι μοναδικοί φορείς της αλήθειας, κατά μία λαϊκή ρήση. Αλήθεια και ψέμα για τον τρελό είναι ένα και το αυτό και η διάκρισή τους αποτελεί για τους δικούς του κώδικες συμπεριφοράς, άχρηστο διανοητικό ακροβατισμό. Ο ίδιος δεν αγαπάει τις νοητικές ακροβασίες. Για τους άλλους, τους “λογικούς”, χαρακτηρίζεται ως επικίνδυνος, ως εχθρός· αντιμάχεται ό,τι με κόπους μιας ζωής κέρδισαν, στα όρια του χάους και του καθωσπρεπισμού τους, ό,τι αιώνες κέρδισαν στον αναβρασμό της Ιστορίας, στα όρια του αφανισμού του ανθρώπινου γένους και της συνέχειας της κοινωνικής τους ύπαρξης. Ο τρελός εξορίζεται από τις κοινωνικές συμπεριφορές, κλείνεται στα Άσυλα, μπαίνει σε επιτήρηση, μετατρέπεται σε αντικείμενο χλευασμού, λύπησης ή συμπάθειας, παρατήρησης, μελέτης. Θεάται με τρόμο σαν κατάσταση απώλειας των ανθρώπινων απολαύσεων, αναγνωρίζεται σαν κοινωνική μειονότητα. Γίνεται θέμα και σαν τέτοιο ασχολούνται μαζί του οι ψυχίατροι, φυσικά, και κατόπιν οι κοινωνιολόγοι και οι λογοτέχνες. Τούτοι οι τελευταίοι έχουν κάποια κοινά με το πρωτογενές αυτό για την τέχνη τους υλικό. Κάπου η “τρέλα της δημιουργίας”, κάπου η “αδυναμία” τους να ενταχθούν στην κοινωνία με άνευ όρους παραδοχή των κανόνων της… και φυσικά κάπου το θέμα μας παίρνει άλλες διαστάσεις πέρα από αυτές της σύντομης εισαγωγής στα κείμενα που ακολουθούν. Απλά, η παραπάνω επιγραμματική κατάθεση σκέψεων βοήθησε στη συλλογή των διηγημάτων από την ελληνική λογοτεχνία με θέμα τον “τρελό” στην κοινωνία των συγγραφέων.
Η παράθεση των κειμένων δεν έγινε βάση κάποιας από τις πάγιες φιλολογικές μεθόδους, συνήθως χρονολογική ή αλφαβητική σειρά, αλλά με τη στοιχειώδη αίσθηση της ροής ενός προς ανάγνωση βιβλίου. Ακόμη δεν πρόκειται περί ανθολογίας, αλλά περί “συλλογής” αξιόλογων κειμένων και σαν τέτοια στάση απέναντι στη νεοελληνική λογοτεχνία μένει ανοιχτή στη διαρκή μελλοντική της ολοκλήρωση.(από την εισαγωγή της έκδοσης)
Περιεχόμενα
Εισαγωγή του Γιάννη Σολδάτου
Γρηγόριος Ξενόπουλος: Ο τρελός με τους κόκκινους κρίνους
Αθανάσιος Θ. Γκράβαλης: Τα καραβέλια
Αργύρης Εφταλιώτης: Η τρελή
Κώστας Παρορίτης: Η μηχανή του τρελού
Γεράσιμος Γρηγόρης: Το τρελό παιδί
Τριαντάφυλλος Πίττας: Νύχτα με παραισθήσεις
Γιώργης Ζάρκος: Ο υιός της Σελήνης
Ρώμος Φιλύρας: Η ζωή μου στο Δρομοκαΐτειο
(Πρώται εντυπώσεις)
Μιχαήλ Μητσάκης: Εις τρελός
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Στρίγλα μάνα
Παύλος Νιρβάνας: Ένας τρελός
Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου: Κόρη ευπειθής
Ε. Χ. Γονατάς: Τρελός
Ιωσήφ Κλήμης: Μια τρελή
Άγγελος Τανάγρας: Από τας σημειώσεις ενός τρελού
Σωτήρης Πατατζής: Το ρημαγμένο χωριό
Θέμος Ποταμιάνος: Τόπον εις τους τρελούς
Γιώργος Βαλταδώρος: Ο καλόγερος ζωγράφος
Δ. Γρ. Καμπούρογλους: Ο τρελός της Αθήνας
Στέφανος Σταμάτης: Εγώ, ο βάτραχος…
Ηλίας Κουτσούκος: “Σύμφωνα με τη συνθήκη της Γενεύης…”
Νένη Ευθυμιάδη: Στο δάσος
Γεώργιος Βιζυηνός: Αι συνέπειαι της παλαιάς ιστορίας (Α’ Μέρος)
Νικόλαος Επισκοπόπουλος: Καλιγόλας (ψυχογραφία)
Μ. Καραγάτσης: Νυχτερινή ιστορία
Δημοσθένης Βουτυράς: Τι ήτανε καλύτερο;
Γιάννης Σκαρίμπας: Κομμωτής κυριών
Γιάννης Σολδάτος: Η Σενιορίτα του Αιγάλεω
Ευγένιος Αρανίτσης: Η γάτα του Σιάμ
Μανόλης Πρατικάκης: Η παραλοϊσμένη (Εκδοχή XI – η έξοδος)
Σελίδες 320
ISBN 9603220396
